Węgiel aktywny w akwarium - poradnik stosowania

Na polskich forach tematy o węglu są kiepskie a temat nawet nie rozwinięty lub pomija wiele szczegółów. Stąd pomysł aby stworzyć taki temat tutaj. Po kolei wypunktuję najważniejsze rzeczy związane z węglem. Sposób jego działania i to jak prawidłowo używać go w filtrze. Temat nie będzie zawierał pojęć niezrozumiałych. Napiszę go w sposób najprostszy jak się da.

Każdy z omawianych elementów można rozbić na większą rozprawkę, powrzucać reakcje chemiczne itd ale moim celem jest stworzenie tematu przejrzystego dla osoby początkującej i jak się okazuje nie tylko początkującej.

Jak działa węgiel aktywny? Filtrowanie węglem aktywnym

Węgiel aktywny do akwarium spełnia dwie podstawowe funkcję:

Pierwszą z nich jest ABSORPCJA

• czyli pobieranie z wody tego co organiczne, DOC, czyli to wszystko co powstaje z metabolizmu ryb oraz psucia się roślin. Choć myślę, że nie trzeba przypominać, że absolutnie nie pozwalamy rozkładać się liściom w akwarium. Usuwamy to co żółknie itd. Mając korzenie w akwarium węgiel będzie wciągał garbniki barwiące wodę.

Co nam to daje?

• Poprawia się smak wody, jej zapach.
• Woda staje się kryształowo czysta.
• Chroni membranę w filtrze RO.
• Zabezpiecza przed rośnięciem krasnorostów bo jak pamiętamy powstają one z nadmiaru związków organicznych w wodzie.

Drugą sferą działania węgla jest ADSORPCJA 

• czyli redukcja katalityczna. Chodzi w niej o to, że ujemne jony różnego świństwa w wodzie są przyciągane przez dodatnio naładowany węgiel. Czyli to jakby przyczepia się do węgla jak magnes

Co nam to daje?

• Oczyszczenie wody z chloru, chloraminy, metali ciężkich a także leków itd.

Oczyszcznie wody kranowej węglem

• Jak wiadomo wiele osób dodaje wodę do akwarium prosto z kranu i niektóre z tych osób najpierw przepuszczają ją przez węgiel.

Jak zrobić to prawidłowo?

• Ze średnich wartości wynika, ze 10 litrów wody powinno przechodzić przez 1 litr węgla przez około 1:30 godziny. Dlatego najlepiej do tego sprawdzają się instalacje automatycznej podmiany, które powoli wodę kropelkują do sumpu czy innego filtra węglowego. Ale jeśli nie mamy automatycznej podmiany musimy być świadomi ile trwa oczyszczenie wody przez węgiel.

To nie dotyczy osób używających filtra RO bo tam węgiel jest zawsze.

Odnośnie całego procesu musimy sobie powiedzieć jeszcze jedną ważną rzecz.

• Istnieje mit jakoby węgiel obniżał pH wody.

Mit ten powstał w oparciu o proces zachodzący w węglu. Chlor będąc rozkładany przez węgiel zamieniany jest w kwas solny. Kwas solny reaguje na twardość węglanową a twardość węglanowa obniża pH. Jednak jak widać z procesu to nie węgiel obniża pH tylko ilość chloru a właściwie ilość powstałego kwasu solnego. Ale aby pH zostało obniżone to tego kwasu solnego musiałaby powstać ogromna ilość. Dlatego prawidłowo w akwarium ten proces nie powinien być zauważalny. Gdyby komuś spadło pH tzn że ma beznadziejną wodę, bardzo chlorowaną lub z dużą ilością chloraminy. Być może ktoś dodał wodę świeżo oczyszczaną chloraminą w oczyszczalniach. Wodę taką jednak łatwo poznać nawet po zmienionym zapachu.

Gdzie umieścić węgiel w filtrze?

• Prawidłowym miejscem dla węgla jest miejsce ZA BIOLOGIĄ. Nigdy przed nią.

Najlepiej węgiel jest umieszczać na końcu lub jako przedostatnie medium.

• Ja zawsze umieszczam jako przedostatni ponieważ każdą filtracje węglem aktywnym zamykam małą ilością mechaniki aby nic mi nie pyliło z filtrów.

Dlaczego tak? Będziemy to wyjaśniać w dalszych punktach.

Węgiel jako złoże biologiczne?

• Tak, nie jest to mit. Węgiel ze względu na swoją porowatość jest bardzo dobrym złożem biologicznym. Aczkolwiek musimy pamiętać, że nie po to umieszcza się go w filtrze. Jeśli to zrobimy po jego terminie użytkowania możemy mieć kłopoty. O tym poniżej.

Czy węgiel uwalnia fosfor?

• Kwas fosforowy jest używany do aktywacji węgla a wiec do tego aby działaj jako medium aktywne. Jest on jednak wypłukiwany po procesie aktywacji przez kwas solny. Mimo to zawsze jakaś ilość kwasu fosforowego w nim zostaje.
• W zależności od marki tego fosforu może być nawet 40x więcej niż w innych markach. Na pewno markami godnymi polecenia jako bezpieczne są węgle Aquael, Seachem i JBL.
• Ale węgiel również pobiera fosfor z wody. W zasadzie uwalniając fosfor do wody powinien go zebrać.
• Dlatego przy dobrej jakości węglu nie powinniśmy zauważyć żadnego wzrostu fosforu w akwarium.

Jeśli po włożeniu węgla skoczył nam fosfor w akwarium to już wiecie jakiej marki nie używać.

Węgiel w czarnych wodach?

• Węgiel uwielbia zabierać z wody związki humusowe, przeszkadzać w barwieniu wody.
• Dlatego chcąc mieć czarne wody czy używając jakiekolwiek humusy w akwarium czy filtracji używanie węgla nam to zakłóci.

Czy węgiel akwarystyczny ma wpływ na denitryfikacje?

• Wracamy do informacji iż węgiel jest złożem biologicznym.
• Umieszczenie węgla przed biologią zakłóci jej procesy.
• Nie da bakteriom pożywienia ponieważ będzie go z wody zabierał i sam brał udział w denitryfikacji.
• Umieszczenie go za biologią pozwoli biologi na proces nitryfikacji a węgiel do wody spokojnie będzie przeprowadzał swoją denitryfikację choć to tylko dodatek w jego działaniu bo od denitryfikacji mamy inne złoża.
• Dlatego wobec swoich dwóch podstawowych funkcji umieszczamy węgiel za biologią i nie liczymy go jako złoża denitryfikującego mimo, że przeprowadza ten proces.

Czy węgiel aktywny to wkład terminowy?

• Niestety wiele osób wciąż o tym zapomina.
• Węgiel w zależności od jakości może być w filtrze od 1 tygodnia do nawet 6 miesięcy.
• Ogólnie dobre marki można trzymać w filtrze około 3 do 5 tygodni.
• Jedynie węgiel Seachem może być w filtrze 6 miesięcy, ale osobiście do takich deklaracji podchodzimy bardzo ostrożnie.
• Jednak każda dobra marka na opakowaniu informuje na ile dany węgiel można umieścić w filtrze i z reguły są to 4 tygodnie.

Z czego to wynika?

• Ponieważ kończy się jego powierzchnia Adsorpcyjna i Absorpcja.
• Węgiel w akwarium już po prostu nie działa.

Czy można pozostawić węgiel aktywny w filtrze na dłużej?

• Może dojść do takiej sytuacji gdy węgiel aktywowany zebrał już sporo świństwa z akwarium.
• Podmiana wody w dużej ilości zostanie odebrana jak zwykłe płukanie węgla pod kranem.
• Wtedy węgiel zacznie oddawać do wody to co zebrał.

Jest to sytuacja niebezpieczna dlatego nie trzymamy węgla ponad termin a sam węgiel zmniejsza potrzebę podmiany dlatego węgiel musimy używać zgodnie z jego przeznaczeniem.

• Wyciągajmy go gdy nadszedł czas. Wyżej opisana sytuacja nie powinna mieć miejsca przy prawidłowo używanym węglu.

Czy stosować węgiel w akwariach roślinnych?

• Wiadomo, ze akwaryści roślinni będą traktować węgiel trochę inaczej niż pozostali. Choćby z tego względu, że węgiel dobrze zabiera z wody żelazo.
• Jednak plusów z używania węgla jest znacznie więcej a ubytek samego żelaza relatywnie niewielki.

Oto jak dobrze węgiel pobiera z wody różne rzeczy:

• SŁABO: miedź, kadm, cyna, bar, selen, molibden, mangan, wolfram, rad, azotany, fosforany, chlorki, bromki, jodki
• DOŚĆ DOBRZE: ołów, nikiel, tytan, wanad, żelazo
• DOBRZE: srebro, rtęć, kobalt, cyrkon
• BARDZO DOBRZE: antymon, arsen, bizmut, chrom, cyna, brom, jod, fluorki

Podsumowanie:

• Używajmy węgiel prawidłowo.
• Pamiętajmy o dwóch podstawowych sposobach działania i tego się trzymajmy.
• Prawidłowo umieszczamy węgiel aktywny w filtrze i pamiętajmy, że to medium terminowe. Nie trzymajmy go więćej niż 4 tygodnie.

Stosuąc się do tych zaleceń unikniemy błędów, którymi narobilibyśmy sobie kłopotów.

Część tekstu pochodzi z opracowań naszego forumowicza aquarius

Został on edytowany i uzupełniony przez naszą redakcję. 

www.forum.plantagarden.pl