Choroby ryb akwariowych

Wirusy, bakterie, pasożyty atakują niemal wszystkie żywe istoty na naszej planecie. Tak jak my chorujemy tak i nasze ryby w akwarium również może dopaść niebezpieczna dla ich życia choroba. Jak zatem rozpoznać czy nasza ryba jest zdrowa czy chora? Często wiele do przekazania ma układ pokarmowy np. czy ryba normalnie przyjmuje pokarm i go wydala. Ale jak to rozpoznać?

W tym artykule opiszemy:

• najczęstsze choroby występujące u ryb w akwarium,
• pokażemy jak rozpoznawać takie choroby
• oraz gdy taka choroba wystąpi jak należy leczyć nasze ryby.

W internecie jak i książkach naukowych jest wiele opisów, które są dość trudne do zrozumienia szczególnie dla początkujących akwarystów. Opiszemy szczegółowo te najczęściej występujące choroby u ryb a zalicza się do nich:

• Ichtioftirioza „Rybia Ospa”,
• Saprolegnioza czyli popularnie nazywana pleśniawka u ryb,
• oodinioza,
• posocznica,
• mykobakterioza,
• dziurawica,
• kostioza (ichtiobodoza)
• oraz mniej pupularne: splewka, pleistoforoza (choroba neoonowa) a taże zaburzenie błędnika.

Najczęściej występujące choroby ryb akwariowych, ich zdjęcia oraz metody leczenia:

• Ichtioftirioza „Rybia Ospa”:

Opis: Jedna z najczęściej występujących chorób ryb w akwarystyce. Jeśli zostanie wykryta we wczesnym stadium jest w pełni uleczalna. Charakteryzuje się widocznymi białymi kropkami występującymi na ciele chorej ryby.

Przyczyna powstania: Rybią ospę, powoduje pasożyt kulorzęsek podnabłonkowy Ichthyophthirius multifillis. Jest to organizm jednokomórkowy o kształcie kulistym, poruszającym się w wodzie za pomocą rzęsek.

Objawy: W pierwszym stadium kulorzęska możemy rozpoznać gdy ryba zaczyna „wycierać „ się o podłoże, kamienie i inne dekoracje w akwarium. Na dalszym etapie zaczynają pojawiać się na ciele ryb białe punkty, wówczas wtedy należy przejść do szybkiego działania.

Metoda leczenia: Przede wszystkim podczas leczenia należy podnieść temperaturę wody do 30^oC, wówczas kulorzęsek przestaje się namnażać.

Pamiętajmy, że podczas zwiększania temperatury należy podłączyć dodatkowe napowietrzanie w akwarium, w tak ciepłej wodzie rozpuszczalność tlenu jest znacznie bardziej ograniczona.

Dodatkowo należy zastosować medykamenty zawierające w składzie zieleń malachitową - działa odkażająco i przeciw pasożytniczo. Podajemy 1ml na 10L wody. Preparat ten wchłaniany częściowo jest przez rośliny oraz może zabarwić elementy akwarium.

• Przykładowe preparaty do walki z ospą: Costaforte, Voogle, Ichtio, Herbtana.

Zapobieganie:

Przed wpuszczeniem nowych ryb do naszego akwarium, należy je w odpowiedni sposób zaaklimatyzować. Dla lepszej kondycji i odporności ryb warto stosować pokarmy zawierające dużą ilość witamin i mikroelementów.

• Saprolegnioza (pleśniawka w akwarium)

Opis: Nazwa popularna tej choroby wśród akwarystów to pleśniawka. Jest to druga, obok rybiej ospy najczęściej spotykana choroba występująca u ryb akwariowych. Jak sama nazwa już podpowiada jest to rodzaj pleśni, który pojawia się na ciele ryb a dokładniej grzybów pleśniowych. Bywają niegroźne dla ryb w dobre kondycji, jednakże gdy takiej rybie spadnie odporność wówczas grzyb jest śmiertelnie niebezpieczny.

Przyczyna powstania: Najczęściej do rozwoju pleśniawki dochodzi gdy w akwarium następuje pogorszenie się warunków czyli: spada jakość wody, spada jakość filtracji, co powoduje nagromadzanie się zanieczyszczeń, zaniedbania systematyczności w robieniu podmian wody. Czynnikami, które sprzyjają pojawieniu się grzyba na ciele ryb są: otarcia i uszkodzenia mechaniczne łuski, niska temperatura wody.

Objawy: Pierwszym objawem wystąpienia choroby jest pojawienie się tak zwanej „waty” w miejscu uszkodzenia ciała ryby. Przy zaawansowanym stadium choroby grzyb przenika w głąb ciała ryby, pojawia się wówczas w tej same formie wystając z otworów nosowych, wychodząc z pyska czy skrzeli.

Metoda leczenia: W akwarium w którym wystąpiła pleśniawka należhy zrobić obfitą 50% podmianę wody, podnosząc temperaturę i intensywnie napowietrzając. Rybę chorą odławiamy do innego akwarium przeprowadzając jej kąpiel w roztworze nadmanganianu potasu. Dodajemy 0.5g na 10L wody, kąpiel powinna trwać około 10 min, kąpiel można powtarzać 2-3 razy w tygodniu do ustąpienia objawów

• Przykładowe preparaty do walki z pleśniawką: Voogle, Mycoforte,  

• Oodinioza

Opis: Choroba pasożytnicza inaczej nazywana choroba aksamitną.

Przyczyna powstania: Przyczyną Oodinozy są pierwotniaki z grupy Oodiniumpillularis oraz Oodiniumlimnetioum

Objawy: Do najczęstszych objawów choroby zalicza się: ocieranie się ryb, brak apetytu, sklejone płetwy u ryby, problem z oddychaniem wywołany nadmiarem gromadzącego się śluzu.

Metoda leczenia: Stosujemy siarczan miedzi: podajemy 0,2mg na każdy litr wody, dawkę powtarzamy w razie potrzeby po kilku dniach, kąpiel powinna trwać do 10 dni

• Przykładowe preparaty do walki z oodinozą: Herbtana, 

• Posocznica

Opis: Należy do chorób nieuleczalnych. Choroba bakteryjna. Najczęściej dochodzi do zachorowania na skutek obniżonej odporności ryby, bądź złej diety, wahania parametrów oraz zła jakość wody. Bakterie atakują organy wewnętrzne rybki: jelita, wątrobę, itp. powodując ich zmniejszanie. Uszkodzone nerki powodują niefiltrowanie krwi i nagromadzenie wody w organizmie.

Przyczyna powstania: Spadek odporności ryby, złe warunki w akwarium, zła dieta.

Objawy: Do objawów puchliny u ryb zalicza się wzdęte ciało ryby, wystające łuski, wysadzenie gałki ocznej.

Metoda leczenia: Choroba praktycznie niemożliwa do wyleczenia, gdyż zaobserwowanie objawów jest już zaawansowanym stadium choroby. Można próbować ratować rybę przeprowadzając długotrwałą kąpiel w oksytetracyklinie dostępnej tylko na receptę – 20-100mg na każdy litr wody, kąpiel stosujemy przez 5 dni, w razie konieczności czynność powtarzamy.

• Mykobakterioza

Opis: Choroba bakteryjna. Bakterie dzielą się powoli, przez co choroba rozwija się powoli i może trwać nawet kilka miesięcy.

Przyczyna powstania: Przyczyną Mykobakteriozy są pałeczki z rodzaju mycobacterium

Objawy: Do najczęstszych objawów występowania mykobakteriozy zalicza się: apatia, wychudzone ciało ryby, uszkodzenie i wypadanie łusek, deformacja kręgosłupa, wytrzeszcz oczu u ryb, postrzępienie płetw, zanik wybarwienia ciała, brak apetytu.

Metoda leczenia: Choroba ta jest niestety dość trudna do wyleczenia, jeśli objawy się potwierdzają, wówczas mamy do czynienia już z zaawansowanym stadium choroby czego skutki już są nieodwracalne, organy wewnętrzne wyniszczone, a pałeczki odporne są na większość antybiotyków.

Wówczas najlepszym rozwiązaniem jest usunąć z akwarium chore ryby, poddając je eutanazji.

• Dziurawica u ryb

Opis: Choroba pasożytnicza wywołana przez wiciowce. Charakteryzuje się pojawieniem otworów (dziur) w okolicach głowy ryby, w ich miejscu tworzy się biała substancja. Na chorobę narażone są głównie duże ryby pielęgnicowate zwłaszcza skalary i paletki.

Przyczyna powstania: Choroba ta jest powodowana przez występujące w akwarium wiciowce (Hexamitia i Spironucleus)

Objawy: Pojawienie się dziur w okolicach czaszki ryby.

Metoda leczenia: Należy leczyć antybiotykami zwalczającymi wiciowce, np. podając metronidazol w stężeniu 2-5mg na każdy litr wody. Po 2-3 dniach należy wykonać obfitą podmianę wody 40-50%, stosując węgiel aktywny w filtrze. Należy zabieg powtarzać aż do uzyskania pełnego efektu.

• Kostioza

Opis: Choroba wywołana przez wiciowce u ryb. Pasożyt w akwarium jest niewidoczny gołym okiem. Za pomocą przyssawki przytwierdza się do skóry, promieni płetw lub skrzeli gospodarza i żywi się zawartością komórek naskórka, w których się zagnieżdża.

Przyczyna powstania: Przyczyną wystąpienia choroby są pasożyty wiciowca z rodzaju Ichthyobodo.

Objawy: Do objawów zalicza się brak apetytu u ryby, „kołysanie” się ryby zamiast pływania, ocieranie się ryby o dekoracje, skrzela pokryte śluzem, widoczne rany.

Metoda leczenia: Metoda leczenia zależna jest od zaawansowania występującego pasożyta w akwarium. Leczenie należy przeprowadzić w akwarium, w którym występuje kostioza. Podczas leczenia zalecamy zwiększyć temperaturę w akwarium do 30-32^oC.  Po takim leczeniu akwarium nie trzeba odkażać, pasożyty w akwarium bez żywiciela żyją kilkanaście godzin.

Jeśli ryby nie mają widocznych ran na ciele, przekrwień czy nie mają uszkodzonych skrzeli, można przeprowadzić tak zwane łagodne leczenie - należy wówczas wykonać kąpiel w trypaflawinie 1ml na 1l wody, kąpiel wykonujemy do 2 dni.

Jeżeli natomiast widzimy zaawansowane stadium choroby należy wykonać następującą czynność: kąpiel w siarczanie miedzi - 0,2mg na każdy litr wody, moczymy ryby codziennie do 15-20 min przez minimum 4 dni, aż do ustąpienia pasożyta.

Po zastosowaniu leków i wyzdrowieniu ryb, należy stopniowo usunąć go z wody podmieniając systematycznie jej część lub stosując węgiel aktywny.

Zapobieganie: Przeprowadzanie właściwej aklimatyzacji ryb. Trzymanie odpowiednich parametrów wody. Unikać sytuacji, które wpływają na stres ryb.

• Splewka

Opis: Jest to rodzaj rybich wszy. Jest to niewielki pasożytniczy skorupiak mieszkający na ciele ryby. Jest pasożytem ryb i powoduje u nich chorobę zwaną argulozą. Splewka żywi się krwią i limfą ryb słodkowodnych.

Objawy: Pojawienie się pasożyta w okolicach skrzeli i brzucha ryby.

Metoda leczenia: Zwalczanie jest dość proste, należy wówczas wyciągnąć chorą rybę z wody i za pomocą pęsety delikatnie usunąć pasożyta z ciała ryby. Dostępne są również preparaty akwarystyczne do zwalczania splewki.

• Pleistoforoza – „Choroba neonowa u ryb„

Opis: Jest to choroba wywołana przez mikrosporidia. Pierwotniak dostaje się do organizmu drogą pokarmową. Zarodniki wraz z krwią przemieszczają się w celu znalezienia odpowiedniego miejsca do dalszego rozwoju - najczęściej jest to tkanka mięśniowa. Z czasem wytwarzają się torbiele. Z czasem zainfekowane tkanki zaczynają obumierać przez co ryba traci kolor.

Przyczyna powstania: Przyczyną Plistoforozy są jednokomórkowe organizmy Pleistophora hyphessobryconis.

Objawy: Do objawów zalicza się utrata zabarwienia, apatyczność, odłączenie się chorej ryby od grupy ryb zdrowych, chwiejne pływanie oraz zanik pracy mięśni.

Metoda leczenia: Choroba niestety jest nieuleczalna. Leczenie antybiotykami oraz środkami przeciwbakteryjnymi i przeciwgrzybicznymi są nieskuteczne w walce.

• Zaburzenie błędnika

Opis: Choroba ta dotyczy ryb labiryntowych, oddychających powietrzem z nad powierzchni wody (za pomocą błędnika).

Przyczyna powstania: Przyczyną jest „przeziębienie” błędnika ryby przez wahaniami temperatury nad akwarium.

Objawy: Chore ryby zaczynają pływać przy dnie akwarium, niekiedy nawet jeśli ryba jest w zaawansowanym stadium choroby, kładzie się na dnie akwarium. Ryby zaczynają szybko oddychać przy jednoczesnym trudzie poruszania się. Tracą również kolory.

Metoda leczenia: Aby zapobiec dalszemu rozwojowi choroby wystarczy założyć na akwarium pokrywę. Pokrywa wówczas trzyma odpowiednią dla ryb labiryntowych temperaturę tuż nad wodą.

Jak widać nasze ryby również narażone są na różnego rodzaju choroby wywoływane pasożytami, grzybami i różnymi bakteriami, które powodują u nich spadek odporności, apatie, brak wybarwienia co w rezultacie może doprowadzić nawet do ich śmierci.

Zatem co należy robić aby w naszym akwarium nie wystąpiły żadne choroby?

• Przede wszystkim dbać o dobrą kondycję wody w akwarium, robiąc regularne co tygodniowe podmiany 40-50%
• Nie przekarmiać ryb w akwarium, karmiąc je raz dziennie, pamiętając o haśle: ryba zdrowa to ryba głodna. Więcej na temat karmienia ryb w naszym artykule dotyczącym zasad karmiania ryb.
• Dodawać do pokarmów witaminy, które zapewnią zwiększoną odporność naszych ryb.
• Nie „przerybiać” akwarium czyli, dostosować ilość ryb do wielkości zbiornika oraz filtracji w akwarium.
• Trzymać stałą temperaturę wody w akwarium. Najbardziej optymalną temperaturą są 23^oC.
• Przeprowadzać kwarantannę oraz aklimatyzacje nowo zakupionych ryb, przed wpuszczeniem do akwarium głównego.
• Dobierać ryby o podobnym temperamencie, tak aby nie żyły w stresujących warunkach, ryba gdy się stresuję to momentalnie spada jej odporność.
• Nie używać niepotrzebnych pseudo środków do poprawy jakości wody oraz środków do walki z glonami. Środki te działają szkodliwie nie tylko na glony ale i na ryby.
• Nabywać ryby ze sprawdzonego źródła

Spełniając wyżej wymienione punkty, możemy zagwarantować, że ryby w akwarium będą żyły w lepszych warunkach, będą mniej podatne na choroby oraz stres. Mamy nadzieje, że artykuł odpowiedział na nurtujące pytania dotyczące choroby rybek akwariowych. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszymi innymi artykułami.

Źródła zdjęć:

https://www.superakwarium.pl/foto/1204976239.JPG

https://akwa-mania.mud.pl/archiwum/a74/74,20.jpg

https://i.ytimg.com/vi/QmXsWF3CTIM/hqdefault.jpg

https://www.superakwarium.pl/foto/1204977454.JPG

https://rybyakwariowe.eu/galeria/choroby_posocznica/posocznica-puchlina-wodna-choroba-ryb-akwariowych-03.jpg

https://i.imgur.com/1fPjT5P.jpg

https://cichlidae.pl/attachment.php?thumbnail=12102

https://zbrojnikowate.pl/uploads/monthly_2020_02/splewka.thumb.jpg.454239609b1f04600e04059a68aa1371.jpg

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Karpfenlaus.jpg/240px-Karpfenlaus.jpg

https://fajnepodroze.pl/wp-content/uploads/2020/04/Bystrzyk-neonowy.jpg

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/DV_Paradise_fish_male_05.jpg/240px-DV_Paradise_fish_male_05.jpg

Autor: Mariusz Fidurski (ProAqua)

Tekst został edytowany i uzupełniony przez redakcję plantagarden.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Treść artykułu jest właśnością firmy Planta Garden. Kopiowanie zabronione